USG wpustu w kierunku refluksu żołądkowo-przełykowego

Co to jest Badanie USG w kierunku refluksu żołądkowo-przełykowego u niemowląt i dzieci?

Badanie ultrasonograficzne (USG) u dzieci pozwala na anatomiczną i czynnościową ocenę połączenia żołądkowo-przełykowego pod kątem występowania refluksu żołądkowo-przełykowego (GER gastroesophageal reflux) . Zgodnie z wytycznym Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci USG nie jest zalecane w diagnostyce GERD u dzieci ze względu na niską swoistość. Jednakże istnieją liczne publikacje podkreślające przydatność badania USG w diagnostyce GERD u dzieci, która wynika z obserwowanej zgodności badania USG z pH-metrią przełyku i badaniem kontrastowym przewodu pokarmowego.

Badanie w kierunku refluksu nie może ograniczać się jedynie do oceny połączenia żołądkowo-przełykowego, ale musi być kompleksowym badaniem jamy brzusznej celem wykluczenia przyczyn wtórnie prowadzących do GER (hepatomegalia, hepatosplenomegalia, zwężenie odźwiernika, wady anatomiczne układu pokarmowego, moczowego).

Należy podkreślić że uwidocznienie refluksu żołądkowo-przełykowego nie jest równoznaczne z rozpoznaniem choroby refluksowej, ja również nieuwidocznienie refluksu w badaniu ultrasonograficznym nie wyklucza choroby refluksowej.

Bardzo cenna jest natomiast jednoczasowa ocena występowania fal zwrotnych z żołądka do przełyku podczas niepokoju, kaszlu, wymiotów czy regurgitacji, czyli możliwość korelacji niektórych objawów GERD z obrazem ultrasonograficznym

Jak wygląda badanie USG w kierunku refluksu żołądkowo-przełykowego u niemowląt i dzieci?

W trakcie badania USG lekarz przykłada głowicę do brzucha dziecka i lokalizuję okolicę połączenia żołądkowo-przełykowego. Badanie USG w kierunku refluksu lekarz przeprowadza wraz z pełną oceną jamy brzusznej, celem wykluczenia wszystkich innych przyczyn zgłaszanych przez dziecko dolegliwości.

Co oceniamy podczas badania?

1. Długość odcinka podprzeponowego przełyku. Przyjmuje się, że długość podprzeponowa przełyku poniżej 5 centyla jest cechą świadczącą o GERD u noworodków i niemowląt (czułość 95%)
2. Kąt Hisa zawarty jest pomiędzy przełykiem a żołądkiem. Wyznaczają go linie poprowadzone jako przedłużenie ściany przełyku i przedniej ściany dna żołądka. Zakres wartości kąta Hisa może zawierać się w przedziale od 70 do180°. U dzieci bez rozpoznanej choroby refluksowej kąt Hisa jest zbliżony do kąta prostego (70-100°). Rozwarty kąt Hisa (>100°) wiąże się z ryzykiem rozwoju GERD, przy czym wartości kąta Hisa przekraczające 130° wiążą się z czterokrotnie większym ryzykiem rozwoju choroby refluksowej
3. Grubość ściany przełyku. W piśmiennictwie istnieją doniesienia o normach grubości ściany przełyku u dzieci. Pogrubienie ściany przełyku może być widoczne w zapaleniu przełyku bądź nacieku nowotworowym . Pomiar grubości wykonuje się w środkowej części przedniej ściany podprzeponowego odcinka przełyku. W warunkach prawidłowych grubość ściany przełyku zawiera się w przedziale 2,1-5,7mm
4. Obecność fal zwrotnych z żołądka do przełyku – ich stwierdzenie jest bezpośrednim dowodem występowania GER. Ważna jest ich ilość, a także objętość. Pojedyncze fale zwrotne mogą być obecne także u osób zdrowych. 
   Wyróżnia się trzy stopnie nasilenia GER: łagodny: 1-3 fale / 10 min; umiarkowany: 4-6 fal / 10 min;ciężki: powyżej 6 faf / 10 min. 
   Zwraca się uwagę również na objawy towarzyszące uwidocznionym falom zwrotnym (niepokój, kaszel, wymioty, regurgitacje, pozycja ciała)
5. Odźwiernik – jest to końcowa część żołądka, która łączy się z dwunastnicą – ocena odźwiernika jest szczególnie ważna u małych dzieci (<6mż), ponieważ w tej grupie wiekowej nasilone ulewania lub wymioty mogą być być spowodowane zwężeniem przerostowym odźwiernika.
6. Układ naczyń krezkowych – prawidłowy układ naczyń krezkowych pomaga wykluczyć niedokonany zwrot jelit.

Długość obserwacji jest zależna od współpracy z dzieckiem oraz od szybkości uwidocznienia odpowiednich struktur anatomicznych i wynosi średnio 5-15 min. Badanie jest niebolesne, nieinwazyjne, niemniej mały pacjent może odczuwać strach przed jego wykonaniem. Warto wziąć ze sobą smoczek czy przytulankę. W naszym Centrum wykorzystujemy podgrzewany żel co poprawia komfort pacjenta. 

Kiedy powinno się wykonać USG w kierunku refluksu żołądkowo-przełykowego?

Badanie to ma na celu morfologiczną i czynnościową ocenę wpustu. Wskazaniem do jego wykonania u niemowląt i dzieci jest podejrzenie refluksu żołądkowo-przełykowego, którego objawami mogą być:

• nasilone ulewania
• częste infekcje dróg oddechowych
• przewlekły kaszel
• słaby przyrost masy ciała
• niepokój niemowlęcia przy karmieniu
• słaby apetyt

Badanie to wykonuje się u dzieci, ponieważ u dorosłych przydatność tego badania nie została jeszcze udowodniona.

Jak przygotować się do badania?

• 1 etap- dziecko powinno być na czczo, żeby można było uwidocznić i ocenić struktury miąższowe jamy brzusznej
• Jeżeli badanie wykonywane jest po południu to wystarczy 4 godziny bez jedzenia. Nie dotyczy to niemowląt, które nie muszą pozostać na czczo
• 2 - etap - po nakarmieniu dziecka ocenia się ewentualny refluks żołądkowo – przełykowy. Na badanie proszę zabrać ze sobą około 200-300 ml niezagęszczonego płynu, np. woda niegazowana, mleko, niezagęszczony napój.

Bibliografia

1. Savino A, Cecamore C, Matronola MF, Verrotti A, Mohn A, Chiarelli F, Pelliccia P. US in the diagnosis of gastroesophageal reflux in children. Pediatr Radiol. 2012 May;42(5):515
2. Vandenplas Y i wsp. Pediatric Gastroesophageal Reflux Clinical Practice Guidelines: Joint Recommendations of the North American Society of Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition and the European Society of Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 49:498–547; 2009.
3. Jang HS, Lee JS, Lim GY, Choi BG, Choi GH, Park SH. Correlation of color Doppler sonographic findings with pH measurements in gastroesophageal reflux in children. J Clin Ultrasound. 2001 May;29(4):212-7